Berlin, Almanya'nın başkenti ve en büyük şehridir. Berlin, aynı zamanda bir eyalet-kenttir.
II. Dünya Savaşı öncesinde 4.3 milyon kişinin yaşadığı şehirde 2008 itibariyla 3.4 milyon kişi yaşamaktadır. Berlin, kuzey Almanya'da, Spree ve Havel nehirlerinin arasındaki kumluk bölgeye kuruludur. 1961'den 1990'a kadar Doğu ve Batı Berlin olarak ikiye ayrılmış olan kenti ikiye bölen duvara (Berlin Duvarı) sonradan "Utanç duvarı" adı da verilmiştir.
Coğrafya
Berlin'in doğudan-batıya uzunluğu 45 km'dir ve güneyden kuzeye ise 38 km'dir. Şehirin yüzölçümü 892 km²'yi bulur. Berlin eyaletinin tek komşusu Brandenburgeyaletiyle çevrilidir. Polonya sınırına sadece 70 km. uzaklıktadır.
Berlin'in çoğrafi oluşumu buzul çağının etkisiyle belirlenmiştir. Almanya'nın başkenti, Teltow ve Barnim yaylaları arasında kalır. 20 bin yıl önce Berlin'in etrafı dev buzullarla çevriliydi, bunların 18 bin yıl önce erimesiyle Berlin'in coğrafyası oluşmuştur.
Berlin'den iki önemli ırmak geçmektedir. Bunlar Spree ve Havel'dir. Spree ırmağı doğudan batıya doğru akmaktadır. Irmak daha sonra, batıdaki Spandau ilçesindeki Havel ırmağıyla birleşir. Havel ırmağı ise güneyden kuzeye Tegeler See ve Großer Wannsee göllerinden geçerek akar.
Berlin'deki en yüksek doğal tepe Großer Müggelberg'dir (115,4 m). Bu tepe Treptow-Köpenick ilçesindedir. Geriye kalan iki tepe II. Dünya Savaşından kalan atıklarla ya da çöplerle oluşmuş tepelerdir. Teufelsberg (114,7 m) Charlottenburg-Wilmersdorf ilçesinde yeralır. Ahrensfelder Berge (112,1 m) ise Marzahn-Hellersdorf ilçesindedir.
- Landkreis Märkisch-Oderland: Hoppegarten, Neuenhagen bei Berlin,
- Landkreis Oder-Spree: Schöneiche bei Berlin, Woltersdorf, Erkner (şehir), Gosen-Neu Zittau,
- Landkreis Dahme-Spreewald: Königs Wusterhausen (şehir), Zeuthen, Eichwalde, Schulzendorf, Schönefeld,
- Landkreis Teltow-Fläming: Blankenfelde-Mahlow, Großbeeren,
- Landkreis Potsdam-Mittelmark: Teltow (şehir), Kleinmachnow, Stahnsdorf,
- Potsdam (Brandenburg eyaletinin başkenti),
- Landkreis Havelland: Dallgow-Döberitz, Falkensee (şehir), Schönwalde-Glien,
- Landkreis Oberhavel: Hennigsdorf (şehir), Hohen Neuendorf (şehir), Mühlenbecker Land, Glienicke/Nordbahn.
Tarih
Özet:
Kentin ortasından akan Spree nehrinin, iki kıyısında, Cölln ve Berlin adlı iki balıkçı köyü iken ilk kez 1307 yılında birleşti. Brandenburg'un (daha sonra ise Prusya'nın) başkentliğini yapan Berlin, 18. yüzyıla kadar önemli arz eden bir şehir değildi. Ancak Prusya'nın güçlenmesi sürecinde öncelikle Kuzey Alman'nın ve sonrasında da Avrupa'nın siyasi, ekonomik ve kültürel anlamda önemli merkezlerinden biri haline geldi. 1871 yılında kurulan Alman İmparatorluğu'na da başkentlik yapan Berlin, 1933 yılından itibaren Nazi Almanyası'nın da başkentiydi. II. Dünya Savaşı'nda harabeye döndü, müttefik devletler tarafından işgal edildi.
II. Dünya Savaşı'ndan sonra şehir dört sektöre bölündü ve tüm Almanya'da olduğu gibi Berlin de ABD, İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği'nin kontrolüne girdi. Batılı ülkelerle Sovyetler Birliği arasında hızla gelişen siyasi farklılık ülkeyi olduğu gibi kenti de doğu ve batı olmak üzere ikiye böldü. 12 Ağustos 1961 yılında Berlin Duvarı'nın yapımına başlandı ve Berlin'lilerin doğudan batıya geçişi en katı yöntemlerle engellendi. Zamanın imparatorluk merkezi Mitte ile birlikte, Berlin'i inşa eden mimar Karl Friedrich Schinkel'in tasarladığı binalar, büyükelçilikler, saraylar, müzeler tamamen kentin doğu kesiminde kaldı. Türkiye'den kaçak yollarla getirilen Bergama Sunağı'nın sergilendiği dünyanın en önemli müzelerinden biri olan Bergama Müzesi , Cölln ile Berlin'i birleştiren anlaşmanın yapıldığı St. Nicholas Kilisesi de tıpkı diğer önemli yapılar gibi Doğu Berlin'de kaldı.
1989'da duvarın yıkılması ve 3 Ekim 1990'da iki Almanya'nın resmen birleşmesiyle Berlin eyalet şehir olarak eski bütünlüğüne kavuştu ve birleşik Almanya Federal Cumhuriyeti'nin başkenti oldu.
Şehirin Kuruluşu ve Ortaçağ
Mark Brandenburg (koyu mavi)
Cölln şehiri (çift kent Berlin-Cölln Spreeadasında) ilk defa resmi 1237'de anıldı ve 1244'de ilk defa Berlin resmi adında anıldı. Berlin Spree nehirinin kuzey kısmında yer alıyordu. 1307'de iki şehirde beraber kullandıkları bir belediye binasına sahip oldular. Berlin'nin adı (Almanca: Bär - Türkçe: Ayı) armasındaki ayı ile ilgisi yoktur. Daha çok Slav dilinden gelen Berl kelimesinden olduğu düşünülüyor. Berl Slav dilinde Bataklık anlamına geliyor. Spandau ve Köpenick, Berlin'den önce kuruldu. Berlin şehiri tarihin geçen kısmında 1157'de Mark Brandenburg'a ait oldu.
1415'de I. Friedrich Mark Brandenburg'un elektörü oldu ve 1440'a kadarda elektör olarak kaldı. Hohenzollern Hanedanı Berlin'i 1918'e kadar hükümdarlık etti.
Yeniçağ'ın Başlarında Berlin
Otuz Yıl Savaşları 1618'den 1648'e kadar sürdüğü sırada belki en çok Berlin'i vurdu. Evlerin üçte biri hasar gördü ve nufüsun yarısı azaldı. Friedrich Wilhelm 1640'ta hükümdarlığı babasından aldı ve Berlin'e Avrupa'nın çeşitli yerlerinden insanları davet etti. Dinlere karşı da hoşgörümlüydü kendisi. 1671'de 50 tane yahudi ailesine Berlin'e Avusturya'dan taşınma izini verildi. 1685'te Friedrich Wilhelm Fransız Huguenotları Mark Brandenburg'a davet etti. 15.000'nin üzerinde gelen huguenotların 6000'ni Berlin'e yerleşti. 1700'de Berlin'nin nüfusunun yüzde 20'si Fransızlardan oluşuyordu. Huguenotların Berlinlilere kültürel etkisi yoğundu. Ayrıca Bohemya, Polonya ve Salzburg'danda çok göçmen geldi Berlin'e.
Prusya ve Almanya İmparatorluğu
1871'de Berlin Almanya İmparatorluğunun başkenti oldu.
1871'de Berlin Almanya İmparatorluğunun başkenti oldu ve 1701'de Birinci Friedrich'in taçı Berlin'de takıldığı için Pursya'nın başkenti oldu. 1 Ocak 1710 Berlin, Cölln, Friedrichswerder, Dorotheenstadt ve Friedrichstadt'ın birleşip bir şehir oldu. 1861'de Wedding, Moabit, Tempelhof, Schöneberge ve Spandau'da Berlin'le birleşti.
Weimar Cumhuriyeti ve Nazi-Almanyası
I. Dünya Savaşından sonra 1918'de Berlin'de Weimar Cumhuriyeti kurulduğu duyuruldu. 1920'de komşu şehilerle ve belediyelerle Berlin yeniden birleşince başkentin nüfusu 4 milyon oldu.
Naziler hükümeti elle geçirince 1933'de Berlin Nazi-Almanyasının başkenti oldu. Naziler 1936'da Berlin'de yapılan Olimpiyat Oyunları'nıda Propaganda için kullandı. Sonrasında Adolf Hitler ve mimar Albert Speer Berlin'nin yapısını değiştirip dev yapıların Roma stilinde yapılmasına karar verdi.
Naziler Berlinli Yahudileri toplumdan soyutlayıp toplama kamplarına gönderdi, birkaç yıl sonra da katlettiler. 1933'de başkent'de 160.000 yahudi yaşiyordu. 1938'de Kristal Gece olarak bilinen geceden sonra Yahudilere yapılan saldırı ve tacizler artarak devam etti. II. Dünya Savaşında Berlin yoğun bombardımana tutuldu ve Berlindeki evler ve yapılar hasar görüp yıkıldı. Eğer Hitler büyük savaşı kazansaydı Berlin'i Büyük Almanya'nın başkenti yapmayı ve adını Germania 'ya değiştirmeyi planlıyordu.
Şehirin Bölünüşü ve Birleşimi
Berlin'in işgal güçlerince paylaşımı
Berlin Kızıl Ordu tarafından ele geçirilince, kent 8 Mayıs 1945'te kapitülasyona uğradı. Londra antlaşmasına görede bütün Almanya 4 sektöre bölünecekti. Bunun yanı sıra Berlin'in de 4 sektöre bölünmesi kararlaştırıldı. Batılı Müttefikler (ABD, Fransa ve Birleşik Krallık) şehirin batısını işgal ederken Sovyetler de kentin doğusunda söz sahibi oldular.
Batılı Müttefiklerinin ve Sovyetlerin ideolojileri pek uyuşmadığından, Sovyetler 1948/49'da Batı-Berlin'ne ekonomik ambargo uygulamaya başladı. Bundan yılmayan Batılı Müttefikler Batı Berlin'e havadan destek vermeye başladı (Luftbrücke).
Almanya Federal Cumhuriyeti'nin Almanya'nın batısında kurulması üzerine Almanya'nın doğusunda Demokratik Almanya Cumhuriyeti(DDR) 1949'da ilan edildi, böylece Soğuk Savaşın etkisi Berlin'e de yansıdı. Federal Cumhuriyeti başkentini Bonn olarak ilan edince, Doğu Almanlar Doğu-Berlin'i başkent ilan etti. Batı ve Doğu arasında ihtilaf daha da büyüdü ve 13 Ağustos 1961 Berlin Duvarı 'nın çekilmeye başlamasıyla bu ihtilaf en yüksek düzeye ulaştı.
Batı Berlin de facto Almanya Federal Cumhuriyetine aitti ve bu yüzden Batı Berlin'e özel haklar tanındı. Doğu-Berlin de Demokratik Almanya Cumhuriyeti'nin bir parçasıydı. Berlin'nin doğusu ve batısı tamamen birbirinden ayrıydı. Geçişler sadece belirli kontrol noktalarından mümkündü. Almanya Federal Cumhuriyetin'den Berlin'nin batısına geçiş tamamen yasaktı ve sınır bölgelerine keskin nişancılar konulmuştu.
1989'da Berlin Duvarı yıkıldı ve iki ülke Almanya Federal Cumhuriyeti adı altında tekrar birleşti. Bir süre sonra Berlin, Birleşik Almanya'nın başkenti oldu . 1991'de verilen kararla başkent Bonn'daki bakanlıkların, yasama ve yönetim birimlerinin büyük bir kısmının Berlin'e taşınması kararlaştırıldı. Hükûmet ve Federal Meclis 1 Eylül 1999 tarihinde Berlin'de işine başladı.
Din
Berlin'in en büyük Camisi Şehitlik Cami'si Berlin´deki Türkler tarafından yapıldı
Berlin'nin 3,4 milyon nüfusunun yüzde 59'u ateist veya agnostik, yüzde 22,3'ü protestan, yüzde 9,1'i katolik, yüzde 6,2'simüslüman, yüzde 2,7'si diğer hristiyan dinlerine ve yüzde 0,6'si diğer dinlere inanıyor. Berlinde yaşayan müslümanların çoğu Türkler'dir.
Berlin'de 11 Sinagog, 76 Cami ve 2 Budist Tapınağı var.
Türkler
Şu an Berlin'de yaklaşık 200.000 civarında Türk yaşamaktadır. Bu, Türkiye dışında yaşayan en kalabalık Türk, aynı zamanda Berlin'deki en kalabalık yabancı nüfusunu oluşturur. Berlin'de en yoğun Türk nüfusu Kreuzberg semtinde ('Kroytsberg' diye okunur) bulunmaktadır. 149.884 nüfusa sahip Kreuzberg'de yaklaşık 50 bin yabancı kökenli yaşamaktadır.
Politika
Başkent
Reichstag(Almanya Federal Meclisi)
1991'de Almanya Federal Meclisi'nin birleşmesinden sonra yaptığı ilk oturumda Berlin eyaleti'nin başkent olması ve hükûmet ile Almanya Federal Meclisi'nin böylece Berlin'de olması kararlaştırıldı. 1994'den beri Almanya'nın Cumhurbaşkanı'da Berlin'de bulunmaktadır ve 1999'da hükûmet'inde çoğu eski başkent Bonn'dan Berlin'e taşındı. Berlin ama merkezi bir başkent değildir. Çünkü bakanlıkların bir kısmı hala Bonn'da ya da Almanya'nın diğer şehirlerinde.
Berlin Eyaleti [değiştir]
Rotes Rathaus( Berlin senatosu'nun ile belediye başkanı'nın bulunduğu bina )
Berlin 3 Ekim 1990'dan sonra Almanya Federal Cumhuriyeti'nin Doğu Almanya ve Batı Almanya'nın birleşmesi sonucu tek eyalet oldu. 1 Ocak 2001 yılından itibaren mali ve bürokratik anlamda tasarruf için Berlin'deki 23 ilçeden bazıları birleştirilerek bu sayı 12'ye, indirildi. Berlin eyalet parlamentosunda şu an SPD, CDU, Die Linke, Birlik 90/Yeşiller ve FDP partileri'nin milletvekilleri mevcuttur. SPD partisi ile Die Linke yaptıkları koalisyon sonucu Berlin hükümeti'ni kurdular. Berlin'nin Yürütme'si Berlin senatosundadır ve belediye başkanının (Klaus Wowereit, SPD) yanı sıra on senatörden oluşur. Berlin belediye başkanı aynı zamanda Berlin Eyaleti'nin de en üst düzeydeki resmi temsilcisidir.
Kardeş Şehirler
Berlin'in toplam 18 tane kardeş şehri var[2]:
- 1967 :
Los Angeles, Amerika Birleşik Devletleri
- 1987 :
Paris, Fransa
- 1988 :
Madrid, İspanya
- 1989 :
İstanbul, Türkiye
- 1990 :
Moskova, Rusya
- 1991 :
Budapeşte, Macaristan, 
Varşova, Polonya
- 1992 :
Brüksel, Belçika
- 1993 :
Cakarta, Endonezya, 
Mexico City, Meksika, 
Taşkent, Özbekistan
- 1994 :
Buenos Aires, Arjantin, 
Pekin, Çin, 
Tokyo, Japonya
- 1995 :
Prag, Çek Cumhuriyeti
- 2000 :
Londra, Birleşik Krallık, 
Windhoek, Namibya
- 2006 : Antakya, Türkiye
Bütçe
Berlin eyaletinin 2006 bütçesi 20,5 milyar Euro'du. Bunun 3,2 milyar Eurosu diğer eyaletlerden alınan yardımlar. Bu yardımın almanca adıLänderfinanzausgleich. Senelik bütçe için Berlin 1,8 milyar kredi aldı. Almanya'nın başkenti Berlin'nin 61 milyar borçu var ve bu borcun üstüne her sene 2,4 milyar Euro ekleniyor.
İlk defa başkent 2007 senesinde 80 milyon Euro kâr yapabildi. Böylece Berlin eyaleti ilk defa daha çok para aldı daha çok para sarfetmekdense. Bu kâr hemen borçların bir kısmını kapatmak için harcandı. Finanzsenatörü Thilo Sarrazin'e göre bu kâr daha çok vergilerin daha düzenli ve daha doğru alınmasından kaynaklandı. Çünkü Berlin eyaleti önceki seneye nazaran yüzde on daha çok vergi almıştı.
2008 ve 2009 senesindede Berlin eyaleti'nin daha çok kâr yapacağı tahmin ediliyor.
Ekonomi
Potsdamer Platz, Berlin'nin ekonomi merkezlerinden biri
2006 senesinde Berlin eyaleti'nin gayri safi yurtiçi hasıla'sı 80,62 milyar Euro'du. Brandenburg eyaletinde ise bu rakam 49,49 milyar Euro'du. Bu Berlin eyaleti için yüzde 2,2 bir büyüme kaydediyor ama bunu Almanya'nın geneli ile karşılaştırılırsa, Federal Cumhuriyetin büyümesi yüzde üç'tür.
Berlin eyalet ticarethaneleri'nin yüzde 80'i hizmet sektöründe bulunuyor. Hizmet sektörü şehir için en önemli hizmetlerden biri, çünki nüfusun yüzde 41'i (591.000 çalışanlar) bu branş'da çalışıyor.
Berlin'nin geleceği için bilim, teknik, teknoloji ve bilgisayar gibi branşların gelişmeleri için çalışılcak. Eyalet'in öbür Almanya'nin eyaletlerine göre çok yüksek bir işsizlik sayısı var. Ağustos ayın 2008 senesinde işsizlik sayısı yüzde 13,7'ydi. 2007 senesine nazaran bu rakam yüzde 2 düştü bu ama yine de Berlin eyaleti için çok yüksek.
Kültür
Müzeler Adası, Kültür Forumu ve Dahlem'deki müze ve koleksiyonlar dünya çapında önem taşıyor. Berlin, sanat alanında da dünyanın en önemli şehirleri arasında. Üç opera, filarmoni, birçok tiyatro, konser salonu ve kütüphanenin yanı sıra; Berlin Film Festivali, festival haftaları ve tiyatro günleri, tüm sanatseverleri Berlin'e çekiyor.
Görülmesi gereken yerler
.svg&filetimestamp=20110503193147){kind=small}
